Κάποιες σκέψεις με αφορμή το φετινό τετραήμερο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2014 και το πρόγραμμα των
συζητήσεων ανά θεματική ενότητα.
(γράφει ο Γιάννης Θεοχάρης)
Το φυλλάδιο του ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ 2014
το πλήρες πρόγραμμα:
Ο
φετινός Μαρξισμός (4ήμερο φεστιβάλ με επαναστατικές ιδέες και συζητήσεις) έχει
στόχο να αξιοποιήσουμε τα καλύτερα παραδείγματα της εργατικής αντίστασης
που συνεχίζεται αμείωτη και να συζητήσουμε πως συνεχίζουμε για να
κερδίσουμε ακόμη περισσότερο κόσμο στην προοπτική της ανατροπής της σημερινής
κατάστασης και της εναλλακτικής αριστερής πρότασης.
Η
συνέχεια της εργατικής αντίστασης καταγράφηκε ξεκάθαρα την προηγούμενη Πέμπτη
όπου μαζί με τις αγωνιζόμενες καθαρίστριες του Υπ. Οικονομικών, που έχουν
γίνει σύμβολο της εργατικής αντίστασης, συντονίστηκαν
πολλά από τα εργατικά κομμάτια που δίνουν άμεσα τη μάχη για τα εργατικά
δικαιώματα και ξεσηκώνουν την αλληλεγγύη όλων.
Στις 12/6 το πρωί στην Κλαυθμώνος και στην πορεία που ακολούθησε ,
αλλά και το απόγευμα στο Ραδιομέγαρο της Αγ. Παρασκευής ήταν μαζί
με τις καθαρίστριες οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ που συνεχίζουν να
αγωνίζονται σε πανελλαδικό επίπεδο και υποχρέωσαν όλη την Αριστερά να
παραστεί και να χαιρετίσει έξω από το Ραδιομέγαρο, οι εργαζόμενοι από τα
νοσοκομεία που έχουν σήμερα απεργιακή κινητοποίηση ενάντια στις περικοπές
και τις αξιολογήσεις, οι σχολικοί φύλακες, οι διοικητικοί των
Πανεπιστημίων που βρίσκονται μπροστά στο φάσμα της απόλυσης , οι εργαζόμενοι στα
Τσιμέντα Χαλκίδας που απολύονται όλοι, αλλά σταδιακά καθώς
δεν έχει δοθεί ακόμη οριστικά το διευθυντικό «δικαίωμα» των
ομαδικών απολύσεων χωρίς όριο (το προετοιμάζουν άμεσα όπως
δείχνει η κυβερνητική έγκριση της εργοδοτικής απόφασης για ομαδικές στη Χαλυβουργία),
οι εκπρόσωποι όλων των Ενώσεων των ΜΜΕ, καθηγητές και οι δάσκαλοι που
ετοιμάζονται για κινητοποιήσεις ενάντια στην λαιμητόμο των ελευθεριών και των
εργασιακών τους δικαιωμάτων που κρύβει η επερχόμενη «αξιολόγηση» που τους
ετοιμάζουν από Σεπτέμβρη, αλλά και πλήθος συμπαραστάτες από άλλους εργατικούς
χώρους , νεολαίοι , δημοκρατικός κόσμος από τις γειτονιές.
Ο στόχος ήταν και πάλι ξεκάθαρος, να ανατρέψουμε
την μνημονιακή πολιτική φτωχοποίησης του κόσμου και να πάρουμε πίσω αυτά που
χάσαμε, τις δουλειές και τα εισοδήματά μας . Να φτάσει η εργατική αντίσταση, με
την Αριστερά κυρίαρχη δύναμη στο λαό, να βάλει χέρι στα προνόμια
των καπιταλιστών που ήταν οι κερδισμένοι μέχρι την κρίση, που άλλωστε οι
ίδιοι δημιούργησαν μέσα από τις αντιφάσεις του συστήματός τους και που τις
συνέπειες των αποτυχιών τους προκλητικά και τυφλά φορτώνουν
στον κόσμο της εργασίας.
Στη συζήτηση που ανοίγει για το αν είναι απαραίτητη η
λιτότητα και για το ποια είναι η εναλλακτική λύση , ο μαρξιστής οικονομολόγος
,blogger, ο Michael Roberts και στην τελευταία του ανάρτηση
με τίτλο: Doctors without diagnoses: http://thenextrecession.wordpress.com/2014/06/14/doctors-without-diagnoses/
, ξεκαθαρίζει το τοπίο και τοποθετείται για το ποια είναι η σειρά των
γεγονότων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια :
H οικονομική κρίση ξεκίνησε
σαν κρίση (μείωση) κερδοφορίας του
διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος την περίοδο του 2007-8.
(Κατά Μαρξ η μείωση της κερδοφορίας είναι η άλλη όψη της
αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, που προωθείται
αναγκαστικά από τον μεμονωμένο καπιταλιστή λόγω του ανταγωνισμού,
προκειμένου να μην ξεπεραστεί από τους αντιπάλους του και πεταχτεί εκτός
αγοράς .
Όμως η αύξηση της παραγωγικότητας επιτυγχάνεται
κύρια με συσσώρευση όλο και μεγαλύτερων –ακριβότερων επενδύσεων ανά
εργαζόμενο και αυτό είναι ταυτόχρονα και η αχίλλειος πτέρνα του συστήματος
: Η νέα ακριβότερη τεχνολογία-εξοπλισμός-εγκαταστάσεις που αγοράζεται από τον
καπιταλιστή (νεκρή εργασία κατά την ορολογία του Μαρξ) για να
χρησιμοποιηθεί από την ίδια μάζα εργαζομένων (ζωντανή εργασία),
ακριβώς για να αυξηθεί η παραγωγικότητα της τελευταίας, έχει συνέπεια να
χρησιμοποιείται λιγότερη ζωντανή εργασία σε κάθε 100 χρηματικές μονάδες
συνολικής επένδυσης (άθροισμα ζωντανής και νεκρής εργασίας).
Όταν φθίνει η ζωντανή εργασία ως προς τη συνολική
επένδυση, τότε και η υπεραξία –που είναι υποσύνολο της αξίας της ζωντανής
εργασίας μιας και αποτελεί το απλήρωτο μέρος της ζωντανής εργασίας- θα
φθίνει ως προς τη συνολική επένδυση. Με άλλα λόγια το κέρδος ως προς τη
συνολική επένδυση θα μειώνεται ή η κερδοφορία θα πέφτει .
Το σημείο κλειδί είναι ότι η υλική επένδυση, ο νέος
ακριβότερος- κατά κανόνα- εξοπλισμός κάθε τύπου, που αυξάνει την
παραγωγικότητα της ίδιας μάζας εργαζομένων, μεταφέρει μεν την
αξία του στο τελικό προϊόν (ο καπιταλιστής θα πάρει πίσω τα λεφτά της επένδυσης
σε εξοπλισμό), αλλά δε δημιουργεί επιπλέον αξία, δε δημιουργεί κέρδος,
γι’ αυτό και ο χαρακτηρισμός νεκρή εργασία από το Μαρξ. Κέρδος βγαίνει
μόνο από το άλλο κομμάτι της συνολικής επένδυσης του καπιταλιστή , τη ζωντανή
εργασία και δεν είναι παρά το απλήρωτο κομμάτι της, αλλά
που συνεχώς βαίνει μειούμενο ως προς τη συνολική επένδυση μέχρι να φτάσει να
ρίξει τη μάζα των κερδών, το σημείο όπου ουσιαστικά μιλάμε για κρίση
κερδοφορίας του συστήματος)
Η κρίση κερδοφορίας στα κέντρα του καπιταλισμού κύρια σε ΗΠΑ, Ευρώπη, (η
Ιαπωνία είναι σε μακρόχρονη στασιμότητα), οδήγησε αρχικά σε μείωση των
επενδυτικών δαπανών των καπιταλιστών.
(οι μειωμένες επενδύσεις ακολουθούν πάντα τις μειωμένες
αποδόσεις αφού οι καπιταλιστές δε θα ρισκάρουν ένα νέο γύρο επενδύσεων με
μειωμένα κέρδη και χαμηλά ποσοστά κέρδους μόνο και μόνο για το καλό της
αύξησης της παραγωγικότητας και τελικά της γενικής ευημερίας, εδώ
αναδεικνύεται ο παρασιτικός ρόλος των καπιταλιστών ακόμη πιο έντονα και από το
γεγονός ότι δημιουργούν ένα σύστημα που επιτρέπει χαοτικές
κοινωνικές ανισότητες. Οι καπιταλιστές
βάζουν κάθε φορά μπροστά την ικανοποιητική κερδοφορία και δε
διστάζουν να μειώσουν τη συνολική δραστηριότητα και το συνολικό εισόδημα,
με τη μείωση των δαπανών τους, προκειμένου να εξασφαλίσουν όρους κερδοφορίας
ακόμη και αν αυτό σημαίνει ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης σε πολύ
μικρότερα επίπεδα από την παραγωγική δυνατότητα της κοινωνίας (που
εκφράζεται από την πλήρη απασχόληση ανθρώπων και χρησιμοποίηση του υφιστάμενου
κεφαλαιουχικού εξοπλισμού)
Η συνέχεια ήταν η μείωση και της κατανάλωσης τελικών αγαθών
μέσα από τη μείωση και των μισθών προκειμένου να αντισταθμίσουν οι
εταιρείες που παράγουν κεφαλαιουχικό εξοπλισμό τις απώλειες της μείωσης
του τζίρου τους. Άρα
η μείωση της συνολικής
ζήτησης.
Η κρίση της
κερδοφορίας μετατράπηκε τελικά σε ύφεση, που εξ’ ορισμού είναι μια έλλειψη
ζήτησης για αγαθά (κεφαλαιουχικά και καταναλωτικά) και εργασία, που βέβαια
οδηγεί σε μειωμένη προσφορά , μειωμένη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών
και κατά συνέπεια σε μειωμένο εισόδημα ( που δεν είναι
παρά η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται)
Όταν το 2008 η ύφεση εμφανίστηκε καθαρά και το εισόδημα δεν
αυξανόταν πλέον, αντίθετα μειώνονταν, επαναξιολογήθηκε το γεγονός ότι ήδη
το σύστημα, από τη μεριά της ζήτησης, ισορροπούσε σε υψηλά επίπεδα χρέους (όσο
αυξανόταν το ΑΕΠ των χωρών, δηλ. το συνολικό εισόδημα της κάθε χώρας -νοικοκυριών,
επιχειρήσεων, κυβέρνησης-, δεν υπήρχε ιδιαίτερη ανησυχία των πιστωτών για την αποπληρωμή
των δανείων από τη μεριά των δανειζομένων, ούτε ιδιαίτερη ανησυχία των
δανειζομένων αν οι πιστωτές ήταν κάτοικοι της ημεδαπής ή της αλλοδαπής,
αντίθετα αξιολογούνταν θετικά η πολλαπλασιαστική δράση της λειτουργίας του
χρέους από την άποψη της αύξησης των δαπανών , της
αύξησης ακολούθως της παραγωγής αγαθών και τελικά της αύξησης του εισοδήματος
(όπως ο Krugman δε κουράζεται να
υπογραμμίζει: η δική σου δαπάνη είναι το δικό μου εισόδημα και αντίστροφα).
Η
επαναξιολόγηση του χρέους οδήγησε
στον πανικό των πιστωτών και την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το
οποίο στην πράξη χρεοκόπησε καθώς δεν μπορούσε να καλύψει την έκθεσή του στους
μεγαλοπιστωτές του, ανατροφοδοτώντας ακόμη περισσότερο την ύφεση με το κόψιμο
κάθε δανεισμού, ιδιαίτερα στις μικρότερες επιχειρήσεις.
Η
πολιτική που ακολουθήθηκε ήταν η χειρότερη πολιτική, για να διασωθεί το
τραπεζικό σύστημα φορτώθηκαν οι ζημιές του στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Τα
κράτη θα έκαναν νέες τεράστιες περικοπές κοινωνικών δαπανών για να μειώσουν τα
χρέη που είχαν αναλάβει .
Το
αποτέλεσμα των νέων μειώσεων των δαπανών ήταν η ακόμη μεγαλύτερη μείωση της
προσφοράς , της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών , η ακόμη μεγαλύτερη μείωση του
εισοδήματος, η ακόμη μεγαλύτερη ύφεση.
Αυτή
η πολιτική δεν μείωσε ούτε το χρέος ,αφού το χρέος είναι
πάντα ποσοστό του εισοδήματος, που όσο μειώνεται , τόσο δυσκολότερο να
ξεπληρώσει το βάρος του υφιστάμενου χρέους.
Ένα καθοδικό σπιράλ θανάτου που συνεχίζεται μετά από 6 χρόνια
ύφεσης( στην ευρωζώνη αμείωτο, ιδιαίτερα στην Ελλάδα και στην περιφέρεια του
Νότου, στις ΗΠΑ η εικόνα είναι τελευταία καλύτερη, μετά βέβαια τις
6χρονες απώλειες εισοδήματος και μέχρι η κερδοφορία να μειωθεί εκ νέου και να
έρθει το επόμενο βύθισμα).
Συμπερασματικά ο καπιταλισμός απέτυχε να αυξήσει το συνολικό
εισόδημα ,μπήκε σε κρίση και η σκληρή ταξική διαχείριση της κρίσης που
ακολουθήθηκε οδήγησε το σύστημα ακόμη πιο κάτω. Στην
Ελλάδα το εθνικό εισόδημα , η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που εγχωρίως
παράγονταν (στο ΑΕΠ δεν μπαίνουν μέσα οι εισαγωγές) ήταν στα 240 δις το 2008,
έχει πέσει σήμερα στα 180 δις (παραμένει όμως ένα κολοσσιαίο εθνικό εισόδημα
παρά τη λοβοτομή που επιχειρείται από τα ΜΜΕ του τύπου δεν παράγουμε τίποτα ,
δε βγάζουμε εισόδημα , καταναλώνουμε με δανεικά).
Το τι επικρατεί μέσα στην κρίση στη μεριά του κεφάλαιου φαίνεται
σε διεθνές επίπεδο ακόμη και από τις πρόσφατες δηλώσεις της
Λαγκάρντ που φτάνει να παραδέχεται ότι η εικόνα παγκόσμια σήμερα
είναι ότι 85 άνθρωποι, που γεμίζουν όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένα διώροφο
λεωφορείο, έχουν σήμερα εισόδημα όσο 3,5 δις άτομα , το φτωχότερο ήμισυ του
παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ οι τραπεζίτες παγκοσμίως επιμένουν να χρησιμοποιούν
τα όπλα μαζικής οικονομικής καταστροφής που διαθέτουν ενάντια στην κοινωνία,
προκειμένου να κερδοσκοπήσουν βραχυπρόθεσμα http://www.euro2day.gr/news/world/article/1175394/85-ploysioi-35-dis-ftohoi.html.
Αλλά και μέσα στην Ελλάδα ακόμη και το πρόσφατο
δημοσίευμα του SPIEGEL
αναδεικνύει π.χ. τα
προνόμια των ελλήνων εφοπλιστών που δεν πληρώνουν φόρους ,παραγγέλνουν
275 καινούργια πλοία το 2012, μέσα στην κρίση, ενώ μεγάλο μέρος της
έκθεσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που πληρώνουμε με τις περικοπές
στις συντάξεις, τις δημόσιες δαπάνες, τα χαράτσια, οφείλεται
στον κλάδο του εφοπλισμού.
Συνολικά η κυνική πρόταση του
συστήματος ,που υπηρετείται από τις αστικές κυβερνήσεις , είναι ότι μέσα
από τη λιτότητα , κάποια στιγμή , σε βάρος των εργαζομένων και μέρους των
επιχειρηματιών που χρεοκοπούνε, οι ισχυρότεροι , χρησιμοποιώντας διεθνώς ακόμη
και τη γεωπολιτική ισχύ του κράτους που τους προστατεύει, θα αποκαταστήσουν την
κερδοφορία τους, θα απαλλαγούν από τα υψηλά επίπεδα χρέους τους και θα αρχίσουν
να δαπανούν , να παράγουν και να δημιουργούν απασχόληση και εργασία , μέχρι
βέβαια να έρθει η επόμενη ύφεση. Στο μεταξύ θα πρέπει με κάθε τρόπο να
προστατευτούν και να ενισχυθούν συνολικά η κερδοφορία των καπιταλιστών
για να βγούμε από την κρίση …μια ώρα αρχύτερα.
Οι συζητήσεις στο φετινό Μαρξισμό
παράλληλα με τις απαντήσεις για την εργατική έξοδο από την κρίση και την
Αριστερά που χρειαζόμαστε, καλύπτουν ένα αιώνα ολόκληρο
(1914-2014) συγκρούσεων ενάντια στον πόλεμο , το φασισμό, τον
καπιταλισμό.
Εάν κάποιοι υποστήριζαν ότι οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί
ανήκουν στο παρελθόν, οι εξελίξεις στην Ουκρανία και οι συγκρούσεις στο Ιράκ
τους διαψεύδουν. Η επέμβαση των ΗΠΑ πριν 11 χρόνια στο Ιράκ στοίχισε
εκατομμύρια ζωές, τη διάσπαση μιας χώρας και την όξυνση των εθνικισμών. Στο
όνομα της δημοκρατίας, διαλύουν μια χώρα, και συζητάνε ξανά τη δυνατότητα
επέμβασης για να την αποτελειώσουν.
Ο αιώνας ξεκίνησε με πολιτική κρίση και διάσπαση στα μεγάλα
σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης και τη δημιουργία επαναστατικών κομμάτων.
Σήμερα η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας καταγράφηκε στις Ευρωεκλογές και είναι
ανοιχτό ποια αριστερά μπορεί να καλύψει αυτό το κενό. Όλες οι βραδυνές
συζητήσεις του τετραήμερου είναι γύρω από τις μάχες του εργατικού κινήματος, το
ρόλο της επαναστατικής αριστεράς σήμερα σε όλο τον κόσμο.
Διαλέξτε τις συζητήσεις
που θα παρακολουθήσετε
100 χρόνια από τον Α’ Π.Π.
Πέμπτη 17.00-18.30 Δ42 Πώς βυθίστηκε η
ανθρωπότητα στη βαρβαρότητα του σφαγείου
Παρασκευή 14.30-16.00 Δ44 Ο ιμπεριαλισμός
σήμερα και η Ουκρανία
Παρασκευή 16.30-18.00 Δ43 Από τον πόλεμο
στην επανάσταση
Σάββατο 12.00-13.30 Α21 Από τη
σοσιαλδημοκρατία στην επαναστατική αριστερά
Σάββατο 16.30-18.00 Α22 Καρλ Λίμπνεκχτ -
Μιλιταρισμός και αντιμιλιταρισμός
Κυριακή 14.30-16.00 Α23 Ο Α’ Π.Π. και η
Ελλάδα 1912-
40 χρόνια από τη Μεταπολίτευση
Πέμπτη 17.00-18.30 Δ43 Οι απεργίες της
Μεταπολίτευσης και οι εργατικές κατακτήσεις
Σάββατο 10.00-11.30 Α21 Ο ελληνοτουρκικός
πόλεμος στην Κύπρο
Σάββατο 16.30-18.00 Δ43 Μεταπολίτευση
1974 - 2014: Ρήξεις, συνέχειες, ανατροπές
Κυριακή 14.30-16.00 Α22 Η αριστερά τότε
και σήμερα: Από την ΟΣΕ στο ΣΕΚ
Στροφή αριστερά - Διάλειμμα ή
προοπτική;
Σάββατο 12.30-13.30 Α22 Μπορούμε χωρίς
ευρώ και Μνημόνια;
Σάββατο 14.30-16.00 Α24 Οι ρίζες του
σύγχρονου αντικαπιταλισμού
Κυριακή 10.00-11.30 Α23 Η εργατική
αντίσταση και η στροφή αριστερά
Κυριακή 12.30-13.30 Α22 Μπορεί να
εκδημοκρατιστεί το αστικό κράτος;
Κυριακή 14.30-16.00 Α21 Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και η
ανατρεπτική αριστερά
Κυριακή 16.30-18.00 Α21 Η Αριστερά μετά
τις εκλογές
Καταπίεση και απελευθέρωση
Παρασκευή 12.00-13.30 Δ42 Γυναίκες και
επανάσταση
Παρασκευή 16.30-18.00 Δ44 Μπορεί ο
Μαρξισμός να εξηγήσει την ανθρώπινη καταπίεση;
Σάββατο 16.30-18.00 Α24 Ομοφυλόφιλοι,
καπιταλισμός και καταπίεση
Πώς παλεύουμε τους φασίστες
και το ρατσισμό
Παρασκευή 14.30-16.00 Δ43 Η ιστορία του
φασισμού
Παρασκευή 16.30-18.00 Δ44 1944: Η αντίσταση
στην Ευρώπη
Σάββατο 12.00-13.30 Α23 Οι μειονότητες
στην Ελλάδα
Σάββατο 14.30-16.00 Α22 Χρυσή Αυγή και
εκλογές - 500.000 φασίστες;
Κυριακή 10.00-11.30 Α24 Από τη Μανωλάδα
στη δίκη του Σαχζάτ Λουκμάν
Κυριακή 12.00-13.30 Α24 Η τέχνη ενάντια
στο φασισμό
Κυριακή 14.30-16.00 Α24 1944: Η
απελευθέρωση της Αθήνας
Μαρξ και Μαρξισμός
Παρασκευή 10.00-11.30 Δ44 Τι είναι ο
ιστορικός υλισμός
Σάββατο 10.00-11.30 Α22 Τι είναι η
αλλοτρίωση
Σάββατο 14.30-16.00 Α21 Το Κεφάλαιο στον
21ο αιώνα
Σάββατο 16.30-18.00 Α23 Διαλεκτική και
Μαρξισμός
Κυριακή 12.00-13.30 Α21 Το επαναστατικό
κόμμα από τον Μαρξ στον Λένιν και στο σήμερα
Κυριακή 16.30-18.00 Α22 Ο «ιστορικός
νεκροθάφτης» στον Μαρξ και σήμερα
Η κοινωνία αλλάζει με
επαναστάσεις
Παρασκευή 10.00-11.30 Δ43 Ο Ένγκελς και το
1848
Παρασκευή 12.00-13.30 Δ43 Η Κομμούνα και η
εργατική εξουσία
Παρασκευή 14.30-16.00 Δ42 Η Ρόζα
Λούξεμπουργκ και η γερμανική επανάσταση
Σάββατο 12.00-13.30 Α24 Ο Γκράμσι καιη
επανάσταση στη Δύση
Σάββατο 14.30-16.00 Α23 Λένιν - Όλη η
εξουσία στα σοβιέτ
Κυριακή 12.00-13.30 Α23 Λέον Τρότσκι - η
Διαρκής Επανάσταση
Κυριακή 16.30-18.00 Α23 Τόνυ Κλιφ -
Αντεπανάσταση και κρατικός καπιταλισμός
Οι μάχες μετά τις εκλογές
Πέμπτη 19.00-21.00 Μεγάλο
Αμφιθέατρο Η εργατική αντίσταση θα νικήσει
Παρασκευή 19.00-21.00 Μεγάλο
Αμφιθέατρο Η πολιτική αγωγή στη δίκη της Χρυσής Αυγής
Σάββατο 19.00-21.00 Μεγάλο
Αμφιθέατρο Όχι στην Ευρώπη της λιτότητας και του ρατσισμού
Κυριακή 10.00-11.30 Α22 Πώς συνεχίζουμε
την ανταρσία στις γειτονιές
Κυριακή 16.30-18.00 Α24 Το κίνημα στην
Τουρκία
Κυριακή 19.00-21.00 Μεγάλο
Αμφιθέατρο Για τη νίκη των αγώνων,
για την αντικαπιταλιστική προοπτική
